Siemion stał przy oknie, jakby urósł do samej ziemi. Serce mu zamarło, oddech ustał.

Za szkłem, w słabym świetle wieczornego nieba, w domu paliło się światło.

Nie to jasne, zwyczajne – nie. Światło było dziwne, miękkie, jakby lampa paliła się na zapomnianym od lat stole biesiadnym.

Ale to nie to sprawiło, że wstrzymał oddech. Przy oknie, w półmroku pokoju, stała kobieta.

Miała na sobie sukienkę, która nawet jak na wieś wyglądała na starą – długą, ciemną, z wyblakłym haftem wzdłuż brzegu.

Jej twarz była blada, niemal przezroczysta, a w ramionach trzymała dziecko, którego ciało ledwo migotało, niczym wewnętrzne światło.

A potem się odwróciła. I spojrzała mu prosto w oczy.

Jej spojrzenie było pełne smutku, ale nie tylko.

Tam, w głębi tych oczu, Siemion dostrzegł coś jeszcze – raczej pytanie, niż strach.

Coś starożytnego, coś co nie mogło należeć do tamtych czasów.

Pobiegł do drzwi. Nogi się pod nim ugięły, a serce waliło mu tak, jakby chciało wyskoczyć z piersi.

Klucz w zamku był zimny jak zimowy wiatr, ale i tak udało mu się go przekręcić.

Drzwi otworzyły się z łatwością, zbyt łatwo, by w domu kogokolwiek było.

Cisza.

Dom wyglądał tak samo jak zawsze: zapach drewna, ciepło pieca, skrzypienie podłóg pod nogami.

Ale z jakiegoś powodu wszystko wydawało się obce. Jakby wszedł w czyjąś pamięć, w czyjeś życie.

Na stole leżał list.

Papier był stary, żółty i miał wytarte brzegi.

Siemion ostrożnie wziął ją w ramiona, jakby bał się zakłócić spokój.

Litery były schludne, lekko zaokrąglone, kobiece:

„Proszę, jeśli ktoś znajdzie ten list… Nie wiem, gdzie pójść z dzieckiem. Zostaliśmy wyrzuceni.

Już nie pukamy. Jeśli zdarzy się kłopot, niech chociaż ktoś o nas pamięta. Masza i syn Wanieczka.

Data w rogu: 8 czerwca 1956 r.

Siemion ścisnął palcem papier. Poczuł, jak skóra mu ciarki przechodzą.

To nie mógł być żart. To nie mógł być przypadek.

Odwrócił się. Nieopodal, przy piecu, na podłodze leżała lalka.

Porcelana, z pękniętą dłonią i włosami splątanymi przez czas.

Pamiętał dokładnie – tej zabawki wcześniej nie było. Ani dziś rano, ani wczoraj, ani rok temu.

Siemion wybiegł na ganek. Powietrze zrobiło się gęste, niebo szare jak przed burzą.

Droga jest pusta. Żadnych śladów, żadnych głosów, żadnej najmniejszej wskazówki, że ktoś tu był.

Tylko wiatr poruszał suchymi liśćmi, a gdzieś w oddali skrzypiał lejek.

Poranek rozpoczął się mgłą. Gęstą, oblepiającą, jakby sama ziemia próbowała się ukryć przed czymś niewidzialnym.

Siemion długo wahał się, czy wyjść, lecz myśli nie dawały mu spokoju.

Musiał komuś o tym powiedzieć. Choćby dla własnego spokoju.

Gdy szedł w kierunku miejscowego policjanta, jego myśli krążyły jak ptaki w klatce.

Pamiętał kobietę z poranka – żywą, prawdziwą.

Z jaką wdzięcznością przyjęła klucze, jak mówiła o bezdomności, o tym, żeby „przynajmniej trochę odpocząć”.

A dziecko… dziecko się roześmiało. Roześmiało się, patrząc prosto w oczy Siemiona, jakby go rozpoznało.

„Zwariowałeś kompletnie, bracie” – powiedział mu miejscowy policjant, słuchając opowieści.

• Kto ci pokazał tę kobietę?

Nikt w to nie wierzył. Wszyscy to zbywali.

Tylko jedna sąsiadka, starsza pani Marta, przeżegnała się i wyszeptała:

• Więc widziałeś ich… Maszkę, sierotę, która tu zamarzła. Jakieś siedemdziesiąt lat temu. Prosiła o schronienie, ale ludzie mieli serca z kamienia. Zamarzli. Tej samej nocy.

Siemion milczał. Nie chciał wierzyć w duchy.

Ale nie mógł też zbagatelizować tego, co się wydarzyło, uznając to za nonsens.

I wtedy sobie przypomniałem. Ta kobieta żyła jeszcze rano.

Poczuł jej oddech, zobaczył jej uśmiech, usłyszał śmiech dziecka.

I nagle zdałem sobie sprawę: może to nie była Masza?

A może to jej przybycie ostrzegło inny świat przed nim samym?

Może Masza przyszła nie dla siebie, lecz dla innych?

Przypominamy: nie można odwrócić się od tych, którzy proszą o pomoc?

Siemion postanowił, że dom będzie już otwarty.

Nie tylko dom, ale miejsce, do którego można się udać, gdy nie ma dokąd pójść.

Zostawił lalkę tam, gdzie była – na parapecie, obok kwiatów.

Czasami, zwłaszcza wieczorami, w jej szklanych oczach pojawiało się dziwne światło, jakby ktoś ją obserwował.

Miesiące mijały jeden po drugim.

Czas mijał, ale dziwne uczucie obecności kogoś nie opuszczało domu.

Czasem w nocy Siemion budził się od cichego śmiechu lub szelestu za ścianą.

Ale gdy wstałem, niczego nie znalazłem.

A potem, wczesną wiosną, ktoś zapukał ponownie.

Cicho, ostrożnie, jakby bał się zakłócić.

Siemion nie wahał się. Natychmiast otworzył drzwi.

Kobieta. Z dzieckiem w ramionach. Zmęczona, wyziębiona, ale żywa.

„Proszę wejść” – powiedział. „Zawsze znajdzie się tu kącik dla potrzebujących”.

Weszła do środka i na moment Siemion dostrzegł w jej oczach coś znajomego.

Nie twarz, nie rysy – ale wyraz twarzy. Wdzięczność. Ulga. I odrobina – światła.

Ola okazała się milcząca, ale miła.

Jej syn Wania był wesołym, ciekawym świata dzieckiem, które często chwytało Siemiona za palec i śmiało się, jakby znało go całe życie.

Za każdym razem, gdy imię Wania wywoływało u Siemiona lekki dreszcz.

Zbieg okoliczności?

Być może. Ale po incydencie z listem przestał wierzyć w zbiegi okoliczności.

Pewnego wieczoru, gdy zabrakło prądu, Ola poprosiła o świeczkę.

Położyła go na stole, usiadła obok i nagle wyszeptała:

— Nie wiem, dlaczego moje nogi mnie tu przywiodły… Ale tutaj jest tak, jakby ktoś czekał. Jakby sam dom szeptał do mnie: „Idź…”

Siemion spojrzał na lalkę.

W tym momencie jej oczy – choć wiedział, że to niemożliwe – zdawały się błyszczeć.

Płomień świecy zamigotał, jakby ktoś go delikatnie zdmuchnął.

Później na strychu, w starej skrzyni, Siemion znalazł fotografię.

Czarno-białe, postrzępione, z podwiniętymi krawędziami.

Przedstawia młodą kobietę o ciemnych włosach i chłopca w wieku około pięciu lat o łagodnych oczach.

Podpis:

„Maria i Wanieczka. 1955.”

Zabrał zdjęcie Oli.

Zbladła. Jej palce drżały, gdy brała zdjęcie do rąk.

„Miałam taką samą w domu…” wyszeptała. „Moja matka mówiła, że to moja prababcia i prastryj, którzy zmarli w dziwnych okolicznościach. Tylko nikt nigdy nie powiedział gdzie…”

Siemion poczuł, że w domu zrobiło się cieplej.

To było tak, jakby coś się kończyło. Jakby koło się zamykało.

Ola została.

Nie od razu, ale stopniowo stała się częścią domu.

Siemion nie poganiał jej i nie zadawał pytań.

Po prostu dał jej przestrzeń, czas i co najważniejsze, zaufanie.

Zaczął spędzać więcej czasu w domu i mniej pracować w gospodarstwie.

Czasami wspólnie parzyli herbatę, oglądali zachód słońca lub po prostu siedzieli w ciszy, słuchając szumu wiatru w kominie.

Pewnego wiosennego poranka Siemion zauważył, że lalka zniknęła.

Po prostu zniknął. Nie upadł, nie został porwany – zniknął.

Przeszukał cały dom, lecz nadal nie mógł go znaleźć.

Wieczorem, zaglądając pod parapet, dostrzegł nową notatkę.

Papier był świeży, ale pismo było to samo. Kobiece, zaokrąglone, nieco zmęczone.

Dziękuję. Jesteśmy w domu.

Siemion uśmiechnął się przez łzy.

Nie wiedział, jak wytłumaczyć, co się stało.

Ale czuł, że Masza i Wanieczka w końcu odnalazły spokój.

A on, Siemion, dostał szansę, żeby zacząć wszystko od nowa.

Nie sam, ale z rodziną, którą sam stworzył, mimo upływu czasu, losu i duchów przeszłości.

Epilog

Od tamtej pory w domu Siemiona zawsze były drzwi bez zamka.

Stół z herbatą.

I łóżko ogrzane ogniem.

Wiedział, że każdy, kto tu wejdzie, znajdzie nie tylko schronienie, ale także cząstkę siebie.

A może ktoś z przeszłości.

A czasami, cichymi wieczorami, gdy wiatr igrał z firankami, a świeca wypalała się do końca, w domu rozbrzmiewał śmiech dzieci.

Cicho, życzliwie, jakby ktoś śmiał się z samego serca czasu.